Thừa kế theo di chúc và không theo di chúc? Điểm giống và khác nhau

Thừa kế là vấn đề quan trọng mà ai ai cũng phải đối mặt trong cuộc đời. Việc thừa kế liên quan đến việc truyền nhận tài sản từ người có thể và sau khi qua đời. Tuy nhiên, có hai hình thức thừa kế chính là thừa kế theo di chúc và thừa kế không theo di chúc. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi tìm hiểu về khái niệm cơ bản của hai hình thức thừa kế này và điểm giống, khác nhau giữa chúng.

Video dự án Sun Urban City Hà Nam

Thừa kế theo di chúc: Quy định pháp luật và các loại di chúc

Thừa kế theo di chúc là hình thức thừa kế được quy định trong Bộ Luật Dân sự 2015. Theo đó, di chúc là một văn bản do người có thể tự lập hoặc được lập bởi một người khác theo yêu cầu của người có thể, trong đó quy định về việc truyền nhận tài sản sau khi qua đời.

Trong di chúc, người có thể được tự do lựa chọn người thừa kế và quyền lợi của từng người thừa kế sẽ được quy định cụ thể. Điều này giúp cho người có thể có thể tự do quản lý tài sản của mình theo ý muốn và đảm bảo việc truyền nhận tài sản được thực hiện đúng theo ý người có thể.

Tùy vào mục đích và mong muốn của người có thể mà có các loại di chúc khác nhau. Thông thường, có ba loại di chúc phổ biến là di chúc đơn giản, di chúc lặng thinh và di chúc công khai.

• Di chúc đơn giản: Loại di chúc này chỉ cần ghi rõ tên các người thừa kế và số lượng tài sản mà họ sẽ được thừa kế. Loại di chúc này thường dùng trong trường hợp tài sản không quá nhiều hoặc người có thể không muốn công khai tài sản của mình.
• Di chúc lặng thinh: Loại di chúc này không chỉ rõ tài sản cụ thể mà chỉ đưa ra một số chỉ dẫn về việc truyền nhận tài sản. Loại di chúc này thường được sử dụng khi người có thể không muốn tiết lộ tài sản của mình hoặc có ý định để lại tài sản cho một tổ chức từ thiện.
• Di chúc công khai: Đây là loại di chúc chi tiết nhất, ghi rõ tài sản cụ thể và quyền lợi của từng người thừa kế. Loại di chúc này thường dùng trong trường hợp tài sản lớn và người có thể muốn để lại tài sản cho người thừa kế một cách rõ ràng.

Thừa kế không theo di chúc: Nguyên tắc và quy định pháp luật

Trái với thừa kế theo di chúc, thừa kế không theo di chúc (hay còn gọi là thừa kế chia bằng) là hình thức thừa kế được quy định trong Bộ Luật Dân sự 2015. Theo đó, khi người có thể qua đời mà không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp lệ, việc truyền nhận tài sản sẽ được thực hiện theo nguyên tắc chia bằng giữa các người thừa kế theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, việc chia bằng không hoàn toàn công bằng vì nếu người có thể có con cái và vợ/chồng, tài sản sẽ được chia đều cho con cái và vợ/chồng của người qua đời. Trong trường hợp không có vợ/chồng, tài sản sẽ được chia đều cho con cái và cha/mẹ của người qua đời.

Việc chia bằng còn phụ thuộc vào quy định của gia đình. Nếu gia đình không đồng ý với quy định của pháp luật, họ có thể lập hợp đồng thừa kế để thay đổi phần trăm chia bằng giữa các người thừa kế.

Điểm giống nhau giữa thừa kế theo di chúc và thừa kế không theo di chúc

Dù có những khác biệt về quy định và nguyên tắc thừa kế, hai hình thức thừa kế này vẫn có một số điểm giống nhau.

1. Sự linh hoạt trong việc lựa chọn người thừa kế: Cả thừa kế theo di chúc và thừa kế không theo di chúc đều cho phép người có thể lựa chọn người thừa kế theo ý muốn. Tuy nhiên, trong thừa kế không theo di chúc, người có thể chỉ định được người thừa kế giới hạn là con cái và vợ/chồng.

1. Sự công bằng và minh bạch: Cả hai hình thức thừa kế này đều có quy định cụ thể về việc truyền nhận tài sản và sự phân chia công bằng giữa các người thừa kế. Việc lập di chúc hay lập hợp đồng thừa kế trong cả hai trường hợp đều mang tính minh bạch và công bằng, giúp tránh tranh chấp trong gia đình sau khi người có thể qua đời.

1. Thủ tục pháp lý: Cả thừa kế theo di chúc và thừa kế không theo di chúc đều cần tuân thủ các quy định pháp luật và đòi hỏi một số thủ tục pháp lý để hoàn thành việc truyền nhận tài sản. Việc thừa kế theo di chúc và thừa kế không theo di chúc đều cần phải có bản di chúc/hợp đồng thừa kế được lập tại cơ quan có thẩm quyền và được công chứng bởi một người có thẩm quyền.

Điểm khác biệt cơ bản giữa thừa kế theo di chúc và thừa kế không theo di chúc

Bên cạnh các điểm giống nhau, hai hình thức thừa kế này cũng có những khác biệt cơ bản về quy định pháp luật và các ưu, nhược điểm riêng.

1. Sự tự do trong việc quản lý tài sản: Việc lập di chúc cho phép người có thể quyết định và quản lý tài sản của mình sau khi qua đời một cách tự do và theo ý muốn. Trong khi đó, việc thừa kế không theo di chúc sẽ dựa vào quy định của pháp luật và gia đình, việc truyền nhận tài sản có thể không được như mong đợi.

1. Rủi ro tranh chấp trong gia đình: Tính minh bạch và công bằng của thừa kế theo di chúc có thể giúp tránh được rủi ro tranh chấp trong gia đình sau khi người có thể qua đời. Trong khi đó, việc chia bằng trong thừa kế không theo di chúc có thể dẫn đến những tranh chấp và xung đột giữa các thành viên gia đình.

1. Quyền lợi của người thừa kế: Trong thừa kế theo di chúc, người có thể có quyền lựa chọn nhận hay từ chối thừa kế. Trong khi đó, trong thừa kế không theo di chúc, người thừa kế không có quyền lựa chọn mà phải chấp hành theo quy định của pháp luật.

Ưu điểm và nhược điểm của việc thừa kế theo di chúc

Ưu điểm:

1. Tự do lựa chọn người thừa kế và quản lý tài sản: Việc lập di chúc cho phép người có thể lựa chọn người thừa kế và quyền lợi của từng người thừa kế sẽ được quy định cụ thể. Điều này giúp cho người có thể có thể tự do quản lý tài sản của mình theo ý muốn và đảm bảo việc truyền nhận tài sản được thực hiện đúng theo ý người có thể.

1. Tránh rủi ro tranh chấp trong gia đình: Tính minh bạch và công bằng của thừa kế theo di chúc có thể giúp tránh được rủi ro tranh chấp trong gia đình sau khi người có thể qua đời. Việc lập di chúc sẽ đảm bảo việc truyền nhận tài sản được thực hiện đúng theo ý muốn của người có thể và tránh được những tranh chấp và xung đột giữa các thành viên trong gia đình.

1. Điều chỉnh được nội dung của di chúc: Người có thể có thể thay đổi nội dung của di chúc hoặc rút lại di chúc nếu có mong muốn hoặc có sự thay đổi trong hoàn cảnh cá nhân.

Nhược điểm:

1. Có thể gây khó khăn cho những người thừa kế không được lựa chọn: Trong trường hợp người có thể lựa chọn người thừa kế không phải là con cái hoặc vợ/chồng, điều này có thể gây ra mâu thuẫn và tranh cãi trong gia đình.

1. Chi phí cao: Việc lập di chúc có thể đòi hỏi chi phí khá cao, bao gồm các chi phí liên quan đến việc lập và công chứng di chúc.

1. Có thể bị tấn công về tính hợp pháp: Nếu có tranh chấp trong gia đình, di chúc có thể bị tấn công về tính hợp pháp và phải điều tra để xác nhận tính hợp lệ của nó. Điều này có thể tốn thời gian và tiền bạc cho gia đình.

Ưu điểm và nhược điểm của việc thừa kế không theo di chúc

Ưu điểm:

1. Giảm nguy cơ tranh chấp trong gia đình: Việc chia bằng giữa các người thừa kế theo quy định của pháp luật có thể giúp tránh được những tranh chấp và xung đột trong gia đình.

1. Không tốn chi phí cao: So với việc lập di chúc, việc thừa kế chia bằng sẽ không đòi hỏi chi phí cao.

1. Trách nhiệm chia bằng đối với con cái: Nếu người qua đời có con cái dưới 18 tuổi, thừa kế không theo di chúc sẽ có quy định rõ ràng về việc chăm sóc và trách nhiệm chia bằng của các người thừa kế vớicon cái. Điều này giúp đảm bảo quyền lợi và phát triển của trẻ em sau khi mất cha mẹ.

Nhược điểm:

1. Mất tính minh bạch và công bằng: Việc thừa kế không theo di chúc có thể dẫn đến việc truyền nhận tài sản không minh bạch và không công bằng, đặc biệt trong trường hợp có sự can thiệp của người thừa kế hoặc gia đình.

1. Không thể tự do quản lý tài sản: Người qua đời không có khả năng quyết định và quản lý tài sản của mình sau khi mất, mà phải tuân theo quy định của pháp luật và gia đình.

1. Rủi ro tranh chấp trong gia đình: Trong trường hợp không có di chúc, việc truyền nhận tài sản có thể dẫn đến những tranh chấp và xung đột giữa các thành viên trong gia đình, đặc biệt khi có sự không đồng ý về việc chia bằng.

Thủ tục pháp lý khi thừa kế theo di chúc

Khi thừa kế theo di chúc, việc thực hiện các thủ tục pháp lý là rất quan trọng để đảm bảo tính hợp lệ và minh bạch của di chúc. Dưới đây là một số thủ tục cần thiết khi thừa kế theo di chúc:

Lập di chúc/hợp đồng thừa kế:

Việc lập di chúc/hợp đồng thừa kế là bước đầu tiên và quan trọng nhất khi muốn thừa kế theo di chúc. Di chúc cần phải được lập tại cơ quan có thẩm quyền và được công chứng bởi một người có thẩm quyền, như một công chứng viên.

Xác nhận tính hợp lệ của di chúc:

Sau khi người có thể qua đời, di chúc sẽ được đưa ra để xác nhận tính hợp lệ của nó. Các bên liên quan cần phải cung cấp đầy đủ thông tin và chứng cứ để xác định tính hợp lệ của di chúc.

Thực hiện ý muốn của người có thể:

Sau khi di chúc được xác nhận là hợp lệ, người thừa kế cần phải thực hiện đúng theo ý muốn và quy định trong di chúc. Việc này đòi hỏi sự chấp hành nghiêm ngặt và minh bạch để đảm bảo tính công bằng cho tất cả các bên liên quan.

Thủ tục pháp lý khi thừa kế không theo di chúc

Trong trường hợp thừa kế không theo di chúc, cũng cần tuân thủ các quy định pháp luật và thực hiện các thủ tục pháp lý để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong việc truyền nhận tài sản. Dưới đây là một số thủ tục cần thiết khi thừa kế không theo di chúc:

Xác định người thừa kế theo quy định của pháp luật:

Trong trường hợp không có di chúc, người thừa kế sẽ được xác định theo quy định của pháp luật. Các bên liên quan cần phải cung cấp thông tin và chứng cứ để xác định đúng người thừa kế theo quy định pháp luật.

Chia bằng tài sản theo quy định của pháp luật:

Sau khi xác định người thừa kế, tài sản sẽ được chia bằng theo quy định của pháp luật. Việc này đòi hỏi sự công bằng và minh bạch để đảm bảo quyền lợi của tất cả các bên liên quan.

Thực hiện trách nhiệm chăm sóc con cái:

Nếu người qua đời có con cái dưới 18 tuổi, người thừa kế cần phải thực hiện trách nhiệm chăm sóc và trách nhiệm chia bằng đối với con cái theo quy định của pháp luật.

Kết luận

Trong cuộc sống, việc thừa kế tài sản là một vấn đề quan trọng và cần được xem xét cẩn thận. Thừa kế theo di chúc và thừa kế không theo di chúc đều có những ưu, nhược điểm riêng và đều đòi hỏi sự tuân thủ các quy định pháp luật và thực hiện đúng các thủ tục pháp lý. Việc lựa chọn hình thức thừa kế phù hợp sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch và công bằng, giúp tránh tranh chấp trong gia đình sau khi người có thể qua đời.