Thủ tướng vừa chỉ đạo tỉnh Kiên Giang tiếp tục lập quy hoạch chung xây dựng đảo Phú Quốc thành đặc khu kinh tế. Tại văn bản số 739, Thủ tướng đã đồng ý về chủ trương cho phép tỉnh Kiên Giang tổ chức triển khai lập quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội đảo Phú Quốc và lập mới quy hoạch chung xây dựng đảo Phú Quốc theo định hướng phát triển thành đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt (đặc khu kinh tế ). Vậy đặc khu kinh tế là gì? các mô hình đặc khu kinh tế (ĐKKT) trên thế giới như thế nào?

I. TỔNG QUÁT VỀ ĐẶC KHU KINH TẾ

Đặc Khu Kinh Tế Là Gì?

Đặc khu kinh tế được xác định riêng bới từng quốc gia. Theo ngân hàng thế giới năm 2008, đặc khu kinh tế là “khu vực giới hạn về mặt địa lý, thường được đảm bảo về mặt vật lý ( có rào chắn ); có quản lý hoặc người điều hành, và nhận được các lợi ích dựa trên vị trí thực tế trong khu vực ( lợi ích miễn thuế, thủ tục đơn giản hóa ).

Ngoài ra, theo nhiều định nghĩa khác nhau thì Đặc khu kinh tế ( Special Economic Zone – SEZ ) là các khu vực kinh tế được thành lập trong một quốc gia với mục đích thu hút đầu tư trong và ngoài nước bằng các biện pháp khuyến khích đặc biệt.

Còn theo dự thảo Luật Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc, đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt (sau đây gọi là đặc khu) là đơn vị hành chính thuộc tỉnh, do Quốc hội quyết định thành lập, có cơ chế, chính sách đặc biệt về phát triển kinh tế – xã hội, có tổ chức chính quyền địa phương và cơ quan khác của Nhà nước tinh gọn, bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Các đặc khu kinh tế SEZ xuất hiện từ cuối những năm 1950 tại các nước công nghiệp. Đầu tiên là ở sân bay Shannon ở Clare, Ireland.

Tùy theo từng quốc gia, thuật ngữ đặc khu kinh tế có thể có những tên gọi khác nhau như:

• Khu thương mại tự do (Free Trade Zone – FTZ)
• Khu chế xuất (EPZ)
• Khu kinh tế tự do (FEZ)
• Khu công nghiệp (IE)
• Cảng tự do (Free Ports)
• Các Biện Pháp Thu Hút Đặc Khu Kinh Tế

Các biện pháp khuyến khích đặc biệt thường được áp dụng để thu hút đầu tư vào đặc khu kinh tế bao gồm:

Tạo môi trường kinh doanh thuận lợi ( miễn giảm thuế, đơn giản hóa thủ tục, chính sách linh hoạt về lao động ).

Đầu tư, nâng cấp hạ tầng tiện lợi, điều kiện sống tốt cho những người sống và làm việc tại khu vực này ( dịch vụ giáo dục, dịch vụ y tế, vui chơi – giải trí, nghỉ dưỡng đạt đẳng cấp quốc tế ).

Có vị trí chiến lược ( gắn với cảng biển, cảng hàng không quốc tế,… )

Bên cạnh những đặc điểm trên để thành lập đặc khu thì còn có một số những ưu điểm khác khuyến khích nhà đầu tư như: mục tiêu kích thích phát triển kinh tế tại đảo và một số những ưu đãi nhỏ lẻ khác.

II. MỘT SỐ MÔ HÌNH ĐẶC KHU KINH TẾ TRÊN THẾ GIỚI

• Anh: London Docklands
• Bắc Hàn: Đặc khu kinh tế Rason
• Belarus: Khu kinh tế tự do Brest
• Brasil: Zona Franca de Manau
• Bulgaria: Burgas
• Chile: Iquique
• Georgia: Poti, Samegrelo region
• Malaysia: Khu tự do Port Klang
• Nhật Bản: Khu thương mại tự do đặc biệt Okinawa
• Tây Ban Nha: Ibiza

Ấn Độ

• Khu kinh tế đặc biệt Visakhapatnam
• Khu kinh tế đặc biệt Kandla
• Khu kinh tế đặc biệt Surat
• Khu kinh tế đặc biệt Cochin
• Khu kinh tế đặc biệt Indore
• Khu kinh tế đặc biệt SEEPZ
• Khu kinh tế đặc biệt Jaipur
• Khu kinh tế đặc biệt Jaipur
• Khu kinh tế đặc biệt Noida

Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất

• Khu tự do Jebel Ali
• Thành phố Internet Dubai
• Thành phố truyền thông Dubai
• Làng Tri thức Dubai
• Thành phố Y Tế Dubai
• Trung tâm Tài Chính Quốc Tế Dubai 
• DuBiotech
• Khu Outsource Dubai
• Khu Sản xuất và Truyền thông Quốc tế
• Thành phố Studio Dubai
• Internet-in-Dubai

Hàn Quốc

• Khu kinh tế tự do Incheon
• Khu kinh tế tự do Busan-Jinhae
• Khu kinh tế tự do Gwangyang
• Khu kinh tế tự do Deagu
• Khu kinh tế tự do Hoàng Hải

Trung Quốc

• Đặc khu kinh tế Thẩm Quyến
• Đặc khu kinh tế Sán Đầu
• Đặc khu kinh tế Chu Hải
• Đặc khu kinh tế Hạ Môn
• Đặc khu kinh tế Hải Nam

Iran

• Kish
• Khu tự do Aras
• Khu tự do Chabahar
• Khu tự do Gheshm
• Chabahar-iran

Nga

• Nakhodka
• Ingushetia
• Yantar, Kaliningrad
• Ingushetia-russia

Philipines

II. ĐẶC KHU KINH TẾ TẠI VIỆT NAM

Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIV, dự thảo Luật Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc đã được trình ý kiến và có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2019.

Chính Sách Của Nhà Nước Về Phát Triển Đặc Khu

Nhà nước có chính sách đặc biệt và tạo điều kiện thuận lợi nhằm thu hút đầu tư vào các ngành, nghề ưu tiên phát triển của đặc khu; xây dựng các đặc khu theo hướng xanh – tri thức – bền vững, áp dụng phương thức quản lý tiên tiến, hình thành môi trường sống văn minh, hiện đại, chất lượng cao; bảo đảm quốc phòng, an ninh, an sinh xã hội, giữ vững ổn định chính trị – xã hội tại đặc khu.

So Sánh Đặc Khu Kinh Tế & Khu Kinh Tế – Công Nghiệp Thông Thường

Các Mô Hình Đặc Khu Kinh Tế Tại Việt Nam

Đặc khu kinh tế Phú Quốc

Ngày 22/05/2013, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam ra quyết định số 31/2013/QĐ-TTg về việc thành lập Khu kinh tế Phú Quốc, Kiên Giang.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo tỉnh Kiên Giang tiếp tục quy hoạch đảo Phú Quốc trở thành Đặc khu kinh tế mới của Việt Nam, thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050.

Trước đó, tại văn bản số 739/TTg-CN, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý về chủ trương cho phép tỉnh Kiên Giang tổ chức triển khai lập Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội đảo Phú Quốc và lập mới Quy hoạch chung xây dựng đảo Phú Quốc theo định hướng phát triển thành đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt.

Theo quy hoạch tổng thể tới năm 2030 sửa đổi, Phú Quốc sẽ có 3 khu đô thị lớn, 15 khu du lịch sinh thái, 2 khu du lịch phức hợp và 5 sân Golf.

Ngành nghề ưu tiên phát triển tại đặc khu Phú Quốc:

Tại Phú Quốc, ưu tiên phát triển các ngành nghề: du lịch, khách sạn; thương mại, hội nghị, triển lãm, quản lý tài sản; y tế, giáo dục, nghiên cứu và phát triển.

Đặc Khu Kinh Tế Vân Đồn – Quảng Ninh

Đặc khu kinh tế Vân Đồn được thành lập vào năm 2007, với mục tiêu đến năm 2050, xây dựng và phát triển khu kinh tế Vân Đồn trở thành trung tâm tài chính phát triển khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Cụ thể, đến năm 2030, tổng giá trị sản xuất đạt 5.6 tỷ USD, tương ứng GRDP đạt 1.6 tỷ USD; góp vào ngân sách nhà nước hơn 10% giá trị xuất khẩu. Đến năm 2030, khu kinh tế Vân Đồn sẽ tạo khoảng 89.000 việc làm.Ngành nghề ưu tiên phát triển tại đặc khu Vân Đồn:

Tại đặc khu Vân Đồn, ưu tiên phát triển các ngành nghề: Công nghệ cao; công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao; du lịch và công nghiệp văn hóa; cảng hàng không, cảng biển, thương mại.

Đặc Khu Kinh Tế Bắc Vân Phong

Khu kinh tế Bắc Vân Phong tỉnh Khánh Hòa được Thủ tướng Chính phủ thành lập và ban hành Quy chế hoạt động tại Quyết định 92/2006/QĐ-TTg ngày 25/04/2006 gồm 2 khu chức năng chính: khu phi thuế quan và khu thuế quan.
Theo đó, mục tiêu của đặc khu kinh tế Bắc Vân Phong là trở thành một hạt nhân tăng trưởng kinh tế, trung tâm đô thị – công nghiệp – dịch vụ – du lịch của khu vực Nam Trung Bộ, vùng kinh tế trọng điểm Trung Bộ và là đầu mối giao lưu quốc tế, trung tâm du lịch quan trọng của Việt Nam.

Khu kinh tế Bắc Vân Phong có diện tích hơn 1500km2, trong đó phần biển rộng hơn 800km. Với lợi thế là cảng nước sâu Đầm Môn có thể tiếp nhận tàu 200.000 DWT ra vào dễ dàng, giao thông thuận lợi do nằm trên giao lộ Bắc Nam và Tây Nguyên.

Ngành nghề ưu tiên phát triển tại đặc khu Bắc Vân Phong:

Tại đặc khu Bắc Vân Phong ưu tiên phát triển các ngành, nghề: công nghệ thông tin, điện tử, cơ khí chính xác; cảng biển; du lịch, khách sạn; trung tâm thương mại – tài chính.