Trái phiếu doanh nghiệp vẫn sôi động nhưng lo ngại rủi ro từ bất động sản

Theo đánh giá mới được công bố của SSI Research, lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành giảm mạnh trong quý 4/2020 nhưng năm 2020 vẫn là một năm tăng trưởng bùng nổ với 455.000 tỉ đồng TPDN được phát hành.

Trái phiếu Bất động sản vẫn chiếm tỉ trọng lớn nhất (40,1%) trong tổng phát hành toàn thị trường dù là nhóm chịu ảnh hưởng mạnh nhất bởi các quy định chặt chẽ về điều kiện phát hành tại Nghị định 81.

Tổng lượng trái phiếu bất động sản không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu phát hành năm 2020 là gần 63.000 tỉ đồng.

Theo phân tích của các chuyên gia SSI, trong năm 2021, lượng TPDN dưới hình thức phát hành ra công chúng sẽ cải thiện nhưng phát hành riêng lẻ sẽ vẫn chiếm tỉ trọng chủ yếu.

Việc siết chặt điều kiện nhà đầu tư mua TPDN phát hành riêng lẻ sẽ là động lực khiến các doanh nghiệp chuyển sang hình thức phát hành ra công chúng để tiếp cận được nguồn tiền đầu tư từ các cá nhân nhỏ lẻ. Tỉ trọng phát hành ra công chúng có thể tăng so với mức chỉ 5,2% của năm 2020.

Chưa tính đến yêu cầu tổ chức phát hành hoặc trái phiếu chào bán phải được xếp hạng tín nhiệm sẽ có hiệu lực sau 2 năm nữa, các điều kiện phát hành ra công chúng khác cũng khắt khe hơn nhiều so với phát hành riêng lẻ. Bởi vậy, những doanh nghiệp không đáp ứng được sẽ vẫn phải tìm đến kênh phát hành riêng lẻ.

Ngoài ra, các yêu cầu về công bố thông tin và niêm yết trái phiếu khi phát hành ra công chúng cũng khiến nhiều doanh nghiệp kể cả các doanh nghiệp lớn ưa thích phát hành riêng lẻ hơn.

Theo dự báo, các ngân hàng thương mại sẽ giảm đầu tư vào TPDN trong năm 2021 khi Ngân hàng Nhà nước chính thức ban hành dự thảo Thông tư quy định việc tổ chức tín dụng (TCTD) mua, bán TPDN, hiện đã được công bố để lấy ý kiến.

Đồng quan điểm, dự báo triển vọng thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2021, nhóm phân tích FiinGroup cho rằng, kênh huy động trái phiếu doanh nghiệp sẽ phát triển mạnh và quy mô sớm tiệm cận với thị trường cổ phiếu.

Tuy nhiên, về cảnh báo rủi ro của kênh huy động trái phiếu, nhóm nghiên cứu FiinGroup thì lại đưa ra phân tích cho biết gần 80% giá trị trái phiếu bất động sản phát hành thuộc về các doanh nghiệp chưa niêm yết, với các hệ số tài chính ở mức yếu hơn đáng kể so với các doanh nghiệp niêm yết. Thế nhưng, các trái phiếu của các doanh nghiệp chưa niêm yết này lại đang có lãi suất quanh mức 10-12%.

Theo nhóm nghiên cứu FiinGroup, trái phiếu của các doanh nghiệp này có thể bao gồm tài sản đảm bảo hoặc bảo lãnh của bên thứ ba, nhưng yếu tố này không có nhiều ý nghĩa đối với nhà đầu tư đại chúng, bao gồm cả nhà đầu tư chuyên nghiệp được định nghĩa theo Luật chứng khoán sửa đổi. Trong trường hợp doanh nghiệp không có khả năng thanh toán thì tài sản thế chấp chỉ có nhiều ý nghĩa với các đơn vị có thể xử lý và tìm thấy giá trị từ tài sản đó.

Trong đa số trường hợp, nhà đầu tư cá nhân đại chúng hay chuyên nghiệp đều khó có năng lực xử lý tài sản thế chấp, nhóm nghiên cứu FiinGroup chia sẻ. Một rủi ro khác cũng được nhóm nghiên cứu nhắc tới là những trái phiếu đã được phân phối tiếp cho các nhà đầu tư đại chúng ở nhiều hình thức khác nhau mà không có việc bảo lãnh của các tổ chức trung gian, tạo ra các rủi ro không lường trước cho nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân.

Nhóm nghiên cứu FiinGroup cho rằng, các nhà đầu tư cần đánh giá chi tiết từng trái phiếu và doanh nghiệp phát hành để có các thông tin cụ thể.

Đồng thời, các nhà đầu tư nên theo sát diễn biến tình hình tài chính của doanh nghiệp và biện pháp xử lý của họ khi dòng tiền từ hoạt động kinh doanh không đạt mức dự kiến.